Had een grieperig gevoel en bracht een dagje op de bank door met Lampo’s beroemdste roman. Het boek is een van zijn 3 Antwerpse romans; Terugkeer naar Atlantis, De komst van Joachim Stiller, Een geur van sandelhout. Ik had het boek op mijn 15e gelezen maar was destijds duidelijk te jong om de essentie te bevatten. Wel heeft het me toen reeds een liefde voor Antwerpen bijgebracht, een liefde die nooit is overgegaan maar heeft geleid tot de zalige tijden die A. en ik daar hebben doorgebracht. De liefde voor Antwerpen die Lampo heeft gevoeld druipt uit alle poriën van het boek. Joachim Stiller is een der toonbeelden van het Magisch Realisme, een stijl die zich kenschetst door de verbinding van de realiteit met het bovennatuurlijke. Een stijl die tegenwoordig navolging krijgt door o.a. Zafon en Murakami. Lampo voegt daaraan nog de archetypen van Jung toe. In dit geval die van de Messias figuur. Het aardige is dat Jung in dit boek wordt aangehaald en wel zijn theorie van het synchronisme. Maar nu loop ik op de feiten vooruit.
De Antwerpse journalist en literator Freek Groeneveld leidt een gezapig leven als vrijgezel tot hij van ene Joachim Stiller een brief ontvangt die al voor Freek’s geboorte gepost moet zijn. Daarna laat het boek je niet meer los tot aan het eind waarin Stiller sterft voordat Groeneveld en de zijnen hem kunnen ontmoeten en na drie dagen uit het mortuarium verdwijnt. Dan pas begrijp je de stille messiaanse verwijzingen, zoals in het begin waarin een weg opengebroken en weer geplaveid wordt.
Een hint naar het Marcus-evangelie waarin verwezen wordt naar Jesaja 40.3: “Hoor, iemand roept: Bereidt in de woestijn de weg des Heren, effent in de wildernis een baan voor onze God.”
Onderweg naar het eind ontmoet Groeneveld nog zijn Anima en bezwangert haar, een ontmoeting die zonder de (Goddelijke?) ingreep van Stiller niet had plaatsgehad. Een gearrangeerde ontmoeting die leidt naar Groenevelds verzuchting: “Tot dusver had ik mij steeds vrij tevreden met het leven gevoeld, zonder er wonderen van te verwachten. Die morgen geloofde ik, dat het voor een mens niet onmogelijk is gelukkig te zijn, kortstondig gelukkig misschien, maar gelukkig onmiskenbaar.”
Een boek om te koesteren met prachtige zinnen die je bijna zou willen inlijsten; “Zelfs de tijd werd desnoods uit zijn voegen gewrikt” en “Nadat ik de pilsjes betaald had, waarop Zijlstra mij trakteerde”
Lampo, een puur genot, nu op naar Terugkeer naar Atlantis, dan moet Murakami mog meer even opengeslagen blijven wachten.
